Systemy kontroli dostępu a ewakuacja. Zabezpieczenie osób i mienia a bezpieczeństwo osób (Cz. 7)
Jeżeli porównujemy trudność projektowania różnych systemów należących do grupy elektronicznych systemów zabezpieczeń (ESZ), to projektowanie systemów kontroli dostępu (SKD) należy do jednych z najbardziej wymagających, czyli najtrudniejszych.
Skoncentruję się na jednym z bardziej kontrowersyjnych tematów w projektowaniu SKD, jakim jest ewakuacja ludzi w obiektach objętych kontrolą dostępu.
Postaram się w kilku odsłonach przybliżyć czytelnikom ten skomplikowany temat w jak najprostszy sposób.
(…)
Elektromagnes drzwiowy
Wybrane zasady montażu
Z reguły instalatorzy ważą sobie lekce zalecenia producentów dotyczące montażu elektromagnesów drzwiowych. Żeby być w zgodzie z zasadami sztuki inżynierskiej skupię się właśnie na tych zaleceniach. Należy wiedzieć, że elektromagnes nie powinien zostać zamontowany po stronie niechronionej, ponieważ łatwo dokonać sabotażu i odblokować przejście. A ponieważ skrzydła drzwi, w zależności od projektu, czasami otwierają się na stronę chronioną, a czasami na niechronioną, zalecany sposób montażu w każdej z tych sytuacji jest różny. Do tego dochodzi montaż na drzwiach przeciwpożarowych.
Drzwi przeciwpożarowe „o wymaganej klasie odporności ogniowej lub dymoszczelności powinny być zaopatrzone w urządzenia, zapewniające samoczynne zamykanie otworu w razie pożaru. Należy też zapewnić możliwość ręcznego otwierania drzwi służących do ewakuacji”. A więc w czasie pożaru drzwi przeciwpożarowe muszą być zamknięte, poza momentami w czasie których przekraczają je ewakuujący się. Czyli nie mogą pozostać otwarte, mimo że tak zapisano w pkt. 11.6.3.1. Wymagań techniczno-użytkowych rozporządzenia Ministra SWiA w sprawie wykazu wyrobów służących zapewnieniu bezpieczeństwa publicznego lub ochronie zdrowia i życia oraz mienia, a także zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobów do użytkowania po zmianie z dn. 27 kwietnia 2010r. Precyzyjnie mówiąc: powinny być zamknięte odblokowane z możliwością ręcznego otwarcia przez ewakuujących się przemieszczających się w kierunku ewakuacji (por.rys. 2 w cz. 2). Po wykorzystaniu przejścia z drzwiami ewakuacyjnymi przez ewakuujących się, drzwi powinny automatycznie wrócić do stanu zamknięte odblokowane.
Jak montować elektromagnesy na drzwiach przeciwpożarowych? Producenci elektromagnesów wskazują wyraźnie, że nie ma potrzeby przewiercania na wylot skrzydeł drzwi przeciwpożarowych.
Zalecenia producentów elektromagnesów drzwiowych (zwór elektromagnetycznych):
W czasie montażu zwory na drzwiach przeciwpożarowych nie ma potrzeby przewiercania na wylot skrzydła – do montażu służy odpowiedni osprzęt.
Niestety krajowa praktyka jest zgoła inna. Większość drzwi przeciwpożarowych, wyposażonych w elektro-magnesy drzwiowe, ma skrzydła poprzewiercane na wylot. Na rysunku 18 przedstawiono rozwiązanie zalecane przez producentów dostosowania na drzwiach przeciwpożarowych. Jest to dodatkowy element, blacha montażowa do drzwi przeciwpożarowych, który mocuje się tylko po jednej stronie skrzydła, bez przewiercania drzwi na wylot.
Na rysunku 19a pokazano sposób montażu zwory z wykorzystaniem blachy montażowej do drzwi przeciwpożarowych. Przy okazji zwora w takiej „osłonie” wygląda dużo lepiej niż bez niej (rys. 19b).
(…)
Na ile elektromagnes
może zmniejszyć światło ościeżnicy
Temat „światło ościeżnicy”, u niektórych wzbudza kontrowersje. Przypominam przykładowe zapisy rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie:
„§ 75. 1. Drzwi do pomieszczenia przeznaczonego na stały pobyt ludzi oraz do kuchni powinny mieć co najmniej szerokość 0,8 m i wysokość 2 m w świetle ościeżnicy.
2. W budynku użyteczności publicznej drzwi wewnętrzne, z wyjątkiem drzwi do pomieszczeń technicznych i gospodarczych, powinny mieć co najmniej szerokość 0,9 m i wysokość 2 m w świetle ościeżnicy. (…)”
W § 9 (ust. 1 i 2) doprecyzowano, jak wykonuje się pomiary drzwi:
„§ 9. 1. Wymagane w rozporządzeniu wymiary należy rozumieć jako uzyskane z uwzględnieniem wykończenia powierzchni elementów budynku, a w odniesieniu do szerokości drzwi – jako wymiary w świetle ościeżnicy.
2. Grubość skrzydła drzwi po otwarciu nie może pomniejszać wymiaru szerokości otworu w świetle ościeżnicy”.
Najpierw zastanówmy się, co może wchodzić w światło drzwi. Może być to skrzydło drzwi (wyjątkowy przypadek, napiszę o tym w kolejnej części) oraz elementy, takie jak samozamykacze czy też elektromagnesy drzwiowe, które montuje się, aby przejście mogło prawidłowo funkcjonować. Mimo zamontowania np. samozamykacza i elektromagnesu zasłaniających lokalnie światło ościeżnicy, drzwi w dalszym ciągu będą miały tę samą wysokość w świetle ościeżnicy.
(…)
Oczywiście intuicyjnie domyślamy się, że nie powinno się bez ograniczeń przesłaniać światła drzwi, ale na ile można, tego nie wyczytamy z rozporządzenia Ministra Infrastruktury. Ale w sukurs przychodzi nam zharmonizowana norma PN-EN 13637:2015-07 - wersja angielska: Okucia budowlane. Sterowane elektrycznie systemy do wyjść przeznaczone do stosowania na drogach ewakuacyjnych. Wymagania i metody badań. W pkt. 4.2.11.4 określono, że takie komponenty mogą zmniejszyć wysokość w świetle nie więcej niż o 10 cm, a szerokość w świetlenie nie więcej niż o 7 cm (rys. 21).
Elementy związane z prawidłowym działaniem przejścia mogą zmniejszyć wysokość otworu drzwiowego o nie więcej niż 10 cm i szerokość nie więcej niż o 7 cm.
W kolejnej części będę kontynuował temat wykonywania pomiarów drzwi w świetle ościeżnicy oraz przypomnę zasady wykonywania pomiarów liniowych, biorąc pod uwagę niepewność pomiaru. Czyli jak mierzyć, żeby nie można było zakwestionować otrzymanych wyników pomiarów szerokości, czy też wysokości!
Andrzej Tomczak
ID Electronics Sp. z o.o.
Ekspert, rzeczoznawca i wykładowca w zakresie bezpieczeństwa i zabezpieczeń, od ponad 30 lat zajmujący się systemami kontroli dostępu. Przedstawiciel Polskiej Izby Systemów Alarmowych w Polskim Komitecie Normalizacyjnym. Autor wielu artykułów nt. systemów bezpieczeństwa i zabezpieczeń oraz automatyki budynkowej.
