Certyfikacja urządzeń przeciwpożarowych

Certyfikacja  i wprowadzenie do obrotu urządzeń przeciwpożarowych wymaga przede wszystkim potwierdzenie zgodności wyrobu ze specyfikacją techniczną. Producent (czy w niektórych wypadkach importer) powinien zadeklarować, że wyrób jest zgodny z określoną specyfikacją techniczną.  Należy zatem rozważyć, jakie wyroby są objęte takimi wymaganiami, co stanowi dla nich specyfikację techniczną, w jaki sposób należy potwierdzić zgodność specyfikacji z wyrobem i jak to udokumentować.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa (z postanowieniami artykułu 7 Ustawy o ochronie przeciwpożarowej [1], artykułu 10 Ustawy Prawo budowlane [2]) wybrane wyroby, zanim zostaną zastosowane, powinny przejść stosowne formalne procedury poświadczenia ich określonych właściwości i parametrów technicznych. 

Ale co stanowi podstawę do wprowadzenia do obrotu takich wyrobów, jakimi są urządzenia przeciwpożarowe? 

Żeby rozważyć odpowiedź na to pytanie, dobrze jest podzielić urządzenia przeciwpożarowe na trzy grupy:

• grupa wyrobów budowlanych podlegających regulacjom ustawy o wyrobach budowlanych [3],
• grupa urządzeń, które regulowane są ustawą o ochronie przeciwpożarowej, a konkretnie poprzez rozporządzenie MSWiA w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków i innych obiektów budowlanych i terenów [4].

• grupa wyrobów, które regulowane są przez rozporządzenie w Rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie wykazu wyrobów służących zapewnieniu bezpieczeństwa publicznego lub ochronie zdrowia i życia oraz mienia, a także zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobów do użytkowania (Dz.U. z 2007 r. nr 143, poz. 1002, z późniejszymi zmianami) [5].

Dla ułatwienia urządzenia przeciwpożarowe mogą należeć do więcej niż jednej grupy i np. mogą być objęte zarówno ustawą o wyrobach budowlanych[3], jak i rozporządzeniem (…) w sprawie wykazu wyrobów służących zapewnienie bezpieczeństwa publicznego[5].

Zgodnie z rozporządzeniem Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego I Rady (Ue) Nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiającym zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylającym dyrektywę Rady 89/106/EWG, wyrób budowlany to:

„wyrób budowlany” oznacza każdy wyrób lub zestaw wyprodukowany i wprowadzony do obrotu w celu trwałego wbudowania w obiektach budowlanych lub ich częściach, którego właściwości wpływają na właściwości użytkowe obiektów budowlanych w stosunku do podstawowych wymagań dotyczących obiektów budowlanych;

‍

Podstawowe wymaganiami dla obiektów budowlanych biorąc pod uwagę bezpieczeństwo pożarowe brzmią następująco[6]: 

‍

Obiekty budowlane muszą być zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby w przypadku wybuchu pożaru:

a) nośność konstrukcji została zachowana przez określony czas;

b) powstawanie i rozprzestrzenianie się ognia i dymu w obiektach budowlanych było ograniczone;

c) rozprzestrzenianie się ognia na sąsiednie obiekty budowlane było ograniczone;

d) osoby znajdujące się wewnątrz mogły opuścić obiekt budowlany lub być uratowane w inny sposób;

e) uwzględnione było bezpieczeństwo ekip ratowniczych.

Biorąc powyższe pod uwagę, łatwo można stwierdzić, że urządzenia przeciwpożarowe są wyrobem budowlanym zarówno ze względu na ich trwałe powiązanie z obiektem budowlanym, jak i na zamierzone zastosowanie, jakim jest umożliwienie spełniania przez obiekt budowlany wymagań podstawowych.

Zgodnie z postanowieniami ustawy o wyrobach budowlanych [3] wprowadzenie do obrotu wyrobu budowlanego jest możliwe dopiero po jego uprzednim oznakowaniu znakiem budowlanym

lub znakiem CE (chodzi tu o oznakowanie CE nie inne niż to w rozumieniu regulacji zawartych w ustawie o wyrobach budowlanych [3]). Wprowadzenie do obrotu definiuje się jako udostępnienie po raz pierwszy wyrobu budowlanego na rynku unijnym (CE) lub krajowym (znak budowlany B).

Producent chcąc wprowadzić wyrób budowlany do obrotu na rynku europejskim zobligowany jest do sprawdzenia, czy dany wyrób objęty jest normą zharmonizowaną. W tym celu należy przejrzeć Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej i wyszukać ostatnią aktualizację publikacji tytułów i odniesień do norm zharmonizowanych. Należy sprawdzić dany wyrób  w odniesieniu do tytułów oraz zakresów  dostępnych norm, aby upewnić się, czy wyrób ten jest objęty zakresem jednej z nich.

W przypadku, kiedy wyrób nie jest objęty żadną normą zharmonizowaną, Producent może sprawdzić, czy wyrób objęty jest jednym z już istniejących europejskich dokumentów oceny lub w przypadku jego braku wystąpić do Jednostki Oceny Technicznej o wydanie europejskiego dokumentu oceny.

Inną drogą, ograniczoną jedynie do rynku krajowego, jest oznakowanie wyrobu znakiem budowlanym B. W tym celu producent może wystąpić do Jednostki Oceny Technicznej o wydanie krajowej oceny technicznej. Podstawą do opracowania takiej oceny jest umieszczenie wyrobu w załączniku do Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 17 listopada 2016 r. w sprawie sposobu deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym[7]. Krajowa Ocena Techniczna stanowi specyfikację techniczna zastępującą normę zharmonizowaną, ale ograniczoną do rynku krajowego. Jeżeli wyrób objęty jest normą zharmonizowaną, nie można wydać dla niego Krajowej Oceny Technicznej, ocenę wyrobu należy przeprowadzić w oparciu o normę zharmonizowaną.  Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy jakieś charakterystyki wyrobu różnią się od charakterystyk opisanych wymaganiami normy, wtedy w zakresie tych charakterystyk można wydać Krajową Ocenę Techniczną. Należy pamiętać, że jednocześnie wymagania normy muszą być spełnione.

Jeżeli producent dopasuje swój wyrób do normy zharmonizowanej lub odnajdzie go w załączniku do rozporządzenia [7] i uzyska Krajową Ocenę Techniczną, stanie przed problemem potwierdzenia zgodności wyrobu z jego specyfikacją. Dla urządzeń przeciwpożarowych system oceny zgodności oparty jest o udział niezależnej jednostki certyfikującej oraz laboratoriów notyfikowanych.  Jednostka notyfikowana jest to jednostka oceniająca zgodność, zgłoszona do Komisji Europejskiej i umieszczona w wykazie jednostek notyfikowanych do konkretnych dyrektyw. Jednostka taka ma nadany niepowtarzalny numer identyfikacyjny. Jednostka notyfikowana jest uprawniona do prowadzenia oceny zgodności i wydawania certyfikatów zgodności typu. Producent, którego wyrób musi być poddany ocenie zgodności z udziałem strony trzeciej, musi skorzystać z usług wybranej przez siebie jednostki notyfikowanej.

Laboratorium notyfikowane jest jednostką upoważnioną, w trybie opisanym powyżej, do prowadzenia badań wyrobu na zgodność z odpowiednimi normami zharmonizowanymi. Laboratorium może wystawić producentowi raport z badań wyrobu, który nie jest ani „zamiennikiem”, ani nie zastępuje certyfikatu (świadectwa) zgodności typu.

Analogicznie dla potrzeb krajowej certyfikacji wymagany jest udział akredytowanych jednostek certyfikujących oraz akredytowanych  laboratoriów.

Producent zobowiązany jest do przedstawienia w jednostce wyników badań, potwierdzających spełnienie wymagań odpowiedniej specyfikacji technicznej. Po potwierdzeniu przez Jednostkę Oceny, że wyrób odpowiada specyfikacji technicznej, Producent otrzymuje od Jednostki Certyfikującej Certyfikat Stałości Właściwości Użytkowych (dla normy zharmonizowanej i oznakowania CE) lub Certyfikat Stałości Właściwości Użytkowych (dla Krajowej Oceny Technicznej i oznakowania znakiem budowlanym B).

W tym momencie Producent może na własną odpowiedzialność wystawić Deklarację Właściwości Użytkowych i oznakować swój wyrób znakiem CE, lub Krajową Deklarację Właściwości Użytkowych i oznakować swój wyrób znakiem budowlanym B.

Wyrób jest gotowy do wprowadzenia na rynek.

Tak kończy się ścieżka dla wyrobów budowlanych, ale jak wspomniano wcześniej, urządzenia przeciwpożarowe mogą być objęte Rozporządzeniem MSWiA w sprawie wykazu wyrobów służących zapewnieniu bezpieczeństwa publicznego(…)[4], co oznacza, że urządzenie powinno uzyskać Świadectwo Dopuszczenia. 

Wymagania stawiane poszczególnym wyrobom objętym rozporządzeniem opisane są w załączniku do rozporządzenia.  Podobnie jak w przypadku certyfikacji wyrobu budowlanego wymagany jest udział laboratorium oraz Jednostki Certyfikującej. Po potwierdzeniu zgodności wyrobu z stawianymi mu w rozporządzeniu wymaganiami producent może uzyskać Świadectwo Dopuszczenia.

Literatura

1. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 roku – Prawo budowlane (tekst jednolity – Dz.U. z 1994 r., nr 89, poz. 414 z późniejszymi zmianami).
2. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz.U. z 2004 r., nr 92, poz. 881 z późniejszymi zmianami).
3. Rozporządzenie MSWiA z dnia 7 czerwca 2010 w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. 2010, nr 109, poz. 719).
4. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie wykazu wyrobów służących zapewnieniu bezpieczeństwa publicznego lub ochronie zdrowia i życia oraz mienia, a także zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobów do użytkowania (Dz.U. z 2007 r., nr 143 poz. 1002 z późniejszymi zmianami).
5. Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (tekst jednolity – Dz.U. z 2002 r., nr 166, poz. 1360 z późniejszymi zmianami).
6. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r., ustanawiające zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylające dyrektywę Rady 89/106/EWG (Dziennik Urzędowy Komisji Europejskiej nr 4.4.2011 z późniejszymi zmianami), (nazywa CPR pochodzi od skrótu Construction Products Regulation).
7. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 17 listopada 2016 r. w sprawie sposobu deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym (Dz.U. 2016 poz. 1966)

‍